Ένας Θεός

Ποιος είπε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν σε πολλούς Θεούς; Η αλληγορική σημασία του Δωδεκάθεου  είχε αρχίσει ήδη να διαφαίνεται από τις απαρχές των γραπτών, από τους Προσωκρατικούς φιλόσοφους που αντιστοίχιζαν τους θεούς με τα τέσσερα φυσικά στοιχεία όπως π.χ. την Ήρα με τον αέρα. 

Ο Αριστοτέλης αναφέροντας τον Ξενοφάνη ως δάσκαλο του Παρμενίδη, παραπονέθηκε ότι δεν διασαφήνισε αν ο ένας αυτός Θεός που εισάγει είναι άυλος (όπως του Παρμενίδη) ή υλικός (όπως του Μέλισσου), αποδίδει δε στον Ξενοφάνη ότι «με το βλέμμα στραμμένο σ’ ολόκληρο τον ουρανό (σύμπαν) λέει ότι το Ένα είναι ο Θεός». Στον ίδιο φιλόσοφο αναφέρεται ότι ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τον πραγματικό μονοθεϊσμό που υπήρχε ποτέ στη γη, σύμφωνα με τον Wilamowitz. 

Αυτό το Θεό πίστευαν οι φιλόσοφοι ! 

Επηρεασμένος ο Πλάτωνας, στον Τίμαιο επεξηγεί την δημιουργία του Κόσμου και των υπολοίπων από τον ένα Θεό, Πατέρα. Στην τελευταία του αυτή συγγραφή αναφέρθηκαν τους επόμενους αιώνες οι Έλληνες φιλόσοφοι αλλά και οι πρωτοχριστιανοί ή οι μεσαιωνικοί φιλόσοφοι για την εδραίωση της φιλοσοφίας της θρησκείας. Την μοναδικότητα και ύπαρξη τέλος του Θεού αποδεχόταν και ο Αριστοτέλης ή οι μεταγενέστεροι οπαδοί του ακόμα και πέραν του Μεσαίωνα. 
Ο Πλατωνιστής θεϊκός Πλούταρχος, επηρεασμένος από την Πυθαγόρεια φιλοσοφία, παραθέτει την γνώμη του δασκάλου του Αμμωνίου για τον ένα Θεό, στο "περί του ει εν δελφοίς" . Το σύγγραμμα αυτό είναι ίσως από τα πιο σπουδαία του, το οποίο επικαλέστηκαν πολύ Πατερικοί Θεολόγοι, ίσως και ο Αγ. Αυγουστίνος. Κατ' αυτόν, ο Θεός είναι το μόνο σίγουρο ότι υπάρχει, σαν Ένα, απλό και αυτόνομο, τέλειο και αιώνιο εφόσον όλα τα υπόλοιπα υπόκεινται σε γέννηση και φθορά όπως και ο ίδιος ο χρόνος. (από Το Ε των Δελφών)
Όμως πως μπορούμε να κατανοήσουμε τον Θεό; Μόνο να Τον προσεγγίσουμε επειδή δεν είμαστε τέλειοι.  Από αυτό ο Κόσμος είναι ένας, ο καλύτερος που δημιούργησε ο Θεός, απ' όλες τις άπειρες δυνατότητες, διαφορετικός από τον "δικό του Κόσμο" που είναι γεμάτος από ατέλειωτες Ιδέες (αρχέτυπα, "τα καθόλου") σύμφωνα με τον Πλάτωνα. Πρέπει να είναι ο Κόσμος τέλειος γιατί αν δεν ήταν, τότε ο δημιουργός του δεν θα ήταν και αυτός τέλειος άρα δεν θα ήταν Θεός σαν μη τέλειος. Πρέπει όμως αυτός ο δημιουργός να είναι ένας ή πολλοί;  Πρέπει να είναι ένας γιατί αν ήταν πολλοί ή πρέπει να ήταν όλοι τέλειοι για να είναι Θεοί άρα ταυτόσημοι, άρα ένας, ενώ αν δεν ήταν ταυτόσημοι τότε έπρεπε κάποιος να είναι ο τελειότερος, άρα πάλι ένας τέλειος Θεός ενώ οι υπόλοιποι σαν μη απολύτως τέλειοι δεν θα ήταν θεοί.
Στα προηγούμενα φαίνεται σαν αποδοχή η ύπαρξη του Θεού. Υπάρχει όμως απόδειξη; Ο Αριστοτέλης δίνει την κοσμολογική και τελεολογική και άλλοι πολλοί επίσης θεωρώντας το Θεό ως αξιωματική πίστη. Να ισχυριζόμαστε ότι δεν υπάρχει ο δημιουργός, θα πρέπει να υπάρχει η κατανόηση της έννοιας του δημιουργού για να είναι αληθής ο ισχυρισμός αυτός, ειδάλλως η πρόταση αυτή είναι ψευδής. Ισχύει όμως και το αντίθετο που οδηγεί στην μη ύπαρξη. Άρα εδώ φτάνουμε στον διαχωρισμό της ανθρώπινης "πίστης" ή "δόξας" από την αληθή γνώση, η τελευταία όμως με τον ίδιο τρόπο πρέπει να είναι μία. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα αν κάτι σκεφτούμε ή ονειρευτούμε πρέπει κάπου, σε κάποιο μέρος να υπάρχει. Προσθέτοντας αν το σκεφτεί ένας μπορεί να είναι πλάνη, αν το σκεφτούν άπειροι τότε μπορεί να είναι απόδειξη.
Αλλά πως δημιουργήθηκε ο δικός μας ένας Κόσμος και τι είναι πραγματικό για μας αν όλα αλλάζουν άρα δεν υπάρχουν; Η αρχή είναι ο Λόγος, ως Γνώση ή Αιτία ή η Αλήθεια, η μια πραγματική αλήθεια του Παρμενίδη, του πατέρα της φιλοσοφίας. Ο Λόγος κυβερνά τα πάντα, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, ενώ έγινε αληθής στον Χριστό (σαν τη μόνη υπαρκτή απόδειξη), την ενανθρώπιση της θέλησης του Θεού στον Κόσμο μας.
Ο άγνωστος αυτός Θεός έφτιαξε από το ίδιο αίμα όλα τα έθνη και όρισε πόσο θα υπάρχουν και που θα κατοικούν, σύμφωνα με τον Απ. Παύλο, στην ομιλία του στον Άρειο Πάγο. (Πράξεις Αποστόλων 17:26)